11/05 De nacht dat ik een mijlpaal bereikte

Gisterennacht liep ik mee in De nacht van de vluchteling. Die wordt jaarlijks georganiseerd om de ontberingen die veel vluchtelingen meemaken onder de aandacht te brengen. Maar het is ook een persoonlijke uitdaging.

Zo zoekt elke deelnemer vooraf sponsors. Het geld van de sponsors kwam dit jaar ten goede aan de ontmijning van Zuid-Soedan, zodat ouders en kinderen er een veilig bestaan kunnen opbouwen. Met € 250 kan er al een gebied van 150 kilometer mijn-vrij gemaakt worden. Met de € 300 die ik ophaalde, heb ik dus zo’n 180 kilometer mijn-vrij gemaakt. Dat gaf een goed gevoel. Het totale bedrag van het team waar ik in zat (van Joop.nl) bedraagt zelfs €3.337,50! Doneren mag overigens nog steeds.

De nacht was erg zwaar. Door een probleem aan mijn voeten heb ik nooit lange wandeltochten gemaakt. Ik herinner me dat ik op mijn 25^e nauwelijks een half uur zonder pijn kon lopen. Door een tijd speciale voetzolen te dragen, werd dit opgelost. Maar nog steeds gaat lang lopen of lang op mijn benen staan gepaard met pijn. Ik wist dus niet of ik de 40 kilometer zou halen.

Rond de 30 kilometer had ik het zo zwaar dat de tranen over mijn wangen liepen van de pijn. Ik strompelde op 33 kilometer een rustpunt binnen waar ik mijn voeten liet insmeren met speciale crème. “Waarom is die 40 kilometer zo belangrijk voor je?” vroeg de verpleegster met een blik die verraadde ze er niets van snapte. “Ik heb zojuist 33 kilometer gelopen. Dat is al 20 kilometer meer dan ik ooit in mijn leven gelopen heb. Nu zal ik hem uitlopen ook!” antwoordde ik.

Wat ik er niet bij vertelde is dat ik het mezelf ontzettend gunde. Dat het een persoonlijke mijlpaal was waar ik de rest van mijn leven aan terug zou denken. En dat als je op 33 kilometer zit, de punt of no return ruimschoots is gepasseerd. Bovendien: als je een vluchteling bent onderga je nog veel ergere ontberingen.

Voorzichtig zette ik na tien minuten pauze weer mijn eerste pasjes. Een rollator zou me niet misstaan hebben. Mijn teamgenoten keken me medelijdend aan. Een van hen, Gijsbregt, vroeg of ik anders een ibuprofen wilde innemen. Het bleek een briljant idee. De laatste 7 kilometer liep ik weliswaar met pijn, maar door de pijnstillers was die dragelijk. Ik liep harder dan de 33 kilometer daarvoor en had bij de laatste 3 kilometer zelfs een brede glimlach op mijn bleke gezicht.

De combinatie van wilskracht, verlangen en pijnstillers bracht mij over de eindstreep.

Ik heb het gehaald. 

07/05 Exit Bevrijdingsdag, exit vluchtelingen

Home Sweet Home: Kunst valt niet onder de vrijheid van
meningsuiting, vindt burgemeester Roep van Vlissingen.

Mensen werden opgepakt in de oorlog, omdat ze geen ‘wij’ waren maar ‘zij’.  Een quote uit de prachtige speech die oud-commandant der Strijdkrachten Peter van Uhm op Bevrijdingsdag uitsprak. Gek genoeg moest ik daar gisteravond weer aan denken, toen een typisch ‘wij-zij’-gevalletje opdook in Vlissingen.

Wat was daar aan de hand? Kunstenares Tinkebell bouwde hier in opdracht van stichting De Cultuurwerf een opvallend kunstwerk: een gezellig Hollands huisje waarin vluchtelingen Ezzedin en Shirak vier weken konden wonen. Ze noemde het Home Sweet Home. De achterliggende gedachte was om met het kunstwerk het vluchtelingenprobleem in Nederland onder de aandacht te brengen. Maar nadat stichting De Cultuurwerf mondeling en via e-mail al een toezegging had gekregen voor een vergunning, besloot burgemeester Roep gisteren ineens dat Home Sweet Home toch afgebroken moest worden. Ironisch genoeg werden de dag na Bevrijdingsdag twee vluchtelingen weer op straat gezet. De ene is in hoger beroep omdat hij geen verblijfsvergunning kreeg. De ander heeft geen verblijfsvergunning gekregen omdat hij een vals paspoort nodig had om het land waarin hij gemarteld werd te ontvluchten. Hij is uitgeprocedeerd, maar terugkeren betekent voor hem marteling, of erger, de dood. Dus beland je op straat. En precies dit onmenselijk dilemma beoogde kunstenares Tinkebell publiekelijk aan te kaarten.

Het was natuurlijk niet de vergunning voor het kunstwerk die de oorzaak was van het afbreken van Home Sweet Home. Directeur Bakker van stichting De Cultuurwerf: ‘Er worden na toezegging wel vaker kunstwerken al gebouwd nog voordat de vergunning binnen is.’ De echte reden wordt dan ook snel duidelijk als burgemeester Roep van Vlissingen bij omroep Zeeland zijn relaas doet:  ‘Wij waren niet gelukkig met het feit dat er uitgeprocedeerde asielzoekers in werden gezet. Ik vind dit een bedenkelijke manier van kunst bedrijven. Vrijheid van meningsuiting is wat anders, maar hier heb ik geen goed woord voor over.’

Het is duidelijk. Burgemeester Roep kon niet anders. Uitgeprocedeerde vluchtelingen horen op straat en je mag niet met kunst je mening verkondigen. Overigens is er een nog helemaal niet uitgeprocedeerd.  In Vlissingen bood in ieder geval noch de gemeente, noch een particulier opvang voor de vluchtelingen. Maar in Amsterdam kunnen zij een week onderdak krijgen. Als er hierna geen andere opvang komt, staan ze na een week weer op straat.

Terug naar de toespraak van Peter van Uhm, die hoopt dat we niet alleen op 4 mei maar ook de 364 dagen erna terugdenken aan hoe nagedachtenis en saamhorigheid ons helpen om in tijden van ‘ik’ het ‘wij’ terug te vinden. Omdat niet vanuit het ‘ik’ of het ‘zij’, maar vanuit het ‘wij’ goede dingen ontstaan. Dus hoe lossen wij het probleem van Ezzedin en Shirak op en voorkomen we dat twee getraumatiseerde mensen weer op straat komen te staan?

Dat is de vraag die maar weinig mensen bezighoudt en daarom is het goed dat stichting De Cultuurwerf en Tinkebell onze aandacht trekken. Kunst valt wel degelijk onder de vrijheid van meningsuiting en zet ons aan het denken in tijden dat woorden dat niet meer kunnen doen.