18/03 De kracht van de toeschouwer

De afgelopen weken gebeurde er genoeg, maar ik merkte dat ik me nergens druk om maakte. Er verschenen dus geen blogs. Meestal zijn het Nederlandse, Europese of universele verhalen die me bezighouden. De laatste tijd verschuift mijn interesse steeds meer naar mijn directe omgeving.

Wat er in de buurt gebeurt, lees ik in buurtkrantjes. Net als wie er in de straat is komen te overlijden. En dat je voor € 2,50 per keer teken- en schilderles kunt krijgen van een goede docent in een buurthuis. Er schijnen een hele hoop cursussen te worden gegeven voor mensen met een smalle beurs. Gezien de geringe opkomst, denk ik dat het gros van hen daarvan niet op de hoogte is, omdat ze wellicht de buurtkrant niet lezen.

Uit nieuwsgierigheid ging ik een paar weken terug eens rondneuzen in zo’n buurthuis. Prompt kreeg ik een kaartje in de hand gedrukt voor een voorstelling over eerwraak in Podium Mozaiek: Hart vol Eer van stichting Parels. Als zzp-er heb ik de luxe dat ik een dergelijke voorstelling overdag kan bijwonen, dus ging ik ernaartoe.

Drie vrouwen uit verschillende culturen toonden hun verhalen. De voorstelling zat dramaturgisch goed in elkaar en raakte me. Het was getuigenistoneel, een vorm van politiek theater dat erin slaagt om toeschouwers deelgenoot te maken van iets wat normaal ver van je afstaat. Weten dat de verhalen van de vrouwen die ze opvoeren echt zijn (en van henzelf), maakt dat je erin mee wordt gezogen. Geen ontkomen aan. Op televisie blijven zaken als huiselijk geweld op veilige afstand. Maar in het theater is er alleen de scheiding van de 4e wand, zoals de onzichtbare muur tussen publiek en podium heet. Na de voorstelling viel ook deze weg: de microfoon ging rond en diverse toeschouwers - geëmotioneerde mannen en vrouwen van diverse culturele achtergrond - gaven hun mening. Ook ik toonde mijn waardering voor de voorstelling. Na afloop werd ik hierover aangesproken door een enthousiaste medewerker van een team van het stadsdeel dat zich o.a. bezighoudt met discriminatie en huiselijk geweld. Of ik vanuit mijn theaterachtergrond mee wilde denken over wat er nog meer mogelijk is met theater als het gaat om het voelbaar maken van problemen uit de samenleving. Dit was mijn kans om iets voor de buurt te betekenen! dacht ik enthousiast.

Na de voorstelling besefte ik namelijk ook iets anders. We moeten niet wegkijken voor dingen die niet kloppen. Ik ben zelf opgegroeid in een omgeving van huiselijk geweld. Jaren heb ik me afgevraagd hoe anders bepaalde dingen zouden zijn verlopen als iemand zich destijds om mij of mijn familie bekommerd had.

Ik heb het gevoel dat we samen verantwoordelijk zijn voor elkaar en dat het loont om die verantwoordelijkheid te nemen. Hoe groot de problemen ook zijn als het gaat om de mondiale crisis, binnen handbereik kun je problemen directer en sneller oplossen. Indien nodig hand in hand met de (lokale) politiek. Maar steeds meer wordt ook het belang én het bereik van het individu zichtbaar. Het verschil maken, hoe klein ook, kan voor een ander een grootse daad betekenen. Ik zie dit steeds meer om mij heen gebeuren, gelukkig.

Zo kan een ogenschijnlijk onschuldige theatervoorstelling een multicultureel publiek samenbrengen dat ineens inzicht krijgt in problemen die achter gesloten deuren plaatsvinden. De wederzijdse begrip die het veroorzaakt én de oproep om alert te zijn in je eigen straat, is misschien net dat zaadje dat straks een ramp kan voorkomen. Dat is de kracht van het theater, maar méér nog van de toeschouwer. Ik, jij, wij… we kunnen allemaal het verschil maken.

Hart vol Eer. Muziek: Nese Kelekci & Nuria Castells